މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުމާއި ޕެޑްލްކުރުމުގެ މައްސަލަތަކަކީ ކުޑަކުދިންގެ ޢަދުލުގެ ޤާނޫނު ވުޖޫދު ވުމުގެ ކުރިންވެސް، މަސްތުވާތަކެއްޗާބެހޭ ޤާނޫނުގެ ދަށުން ޑްރަގް ކޯޓަށް ހުށަހަޅައިގެން ކުރިއަށް ގެންދާ މައްސަލަތަކެކެވެ.
މި ބާވަތުގެ މައްސަލައެއްގެ ތަޙުޤީޤުގައި ކުށަށް އިޢުތިރާފްވެ، މަސްތުވާތަކެއްޗާ ދުރުވުމަށްޓަކައި ފަރުވާ ބޭނުންވާކަމަށް ތަޙުޤީޤު މަރުހަލާގައި ބުނާނަމަ، ފަރުވާ ދިނުމުގެ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން އެމީހާއަށް ފަރުވާގެ ފުރުޞަތު ދީ، ހެޔޮގޮތުގައި އަނބުރާ މުޖުތަމަޢަށް ގެނައުމަށްޓަކައި ޢާންމު ޖިނާއީ މައްސަލަތަކާ ޚިލާފަށް، މަސްތުވާތަކެއްޗާބެހޭ ޤާނޫނުގެ ދަށުން ތަޢާރަފްކޮށްދީފައިވާ ފަރުވާ އެމީހާއަށް ދިނުމަށްޓަކައި މައްސަލަ ހުށަހަޅަނީ ޑްރަގް ކޯޓަށެވެ. އެކޯޓުން ކަނޑައަޅާ ފަރުވާ ޕްރޮގްރާމް ފުރިހަމަނުކޮށްފިނަމަ، ކުށުގެ އަދަބު ތަންފީޛުކުރަން އަންގައެވެ. ފަރުވާ ފުރިހަމަ ކޮށްފިނަމަ އިތުރު ފިޔަވަޅެއް އެޅުމުގެ ބަދަލުގައި އެމީހާ މިނިވަންވެއެވެ. މި ނިޒާމަކީ ކުޑަކުދިން އިސްތިސްނާ ނުވާ ގޮތަށް ހިނގަމުންއައި ނިޒާމެކެވެ. މިއީ ކުޑަ ތަފާތެއް ހުރިނަމަވެސް، ކުޑަކުދިންގެ ޢަދުލުގެ ޤާނޫނުން ތަޢާރަފްކޮށްދީފައިވާ ޑައިވަރޝަންގެ ނިޒާމާ އެއްކަހަލަ ގޮތަކަށް ފަރުމާ ކުރެވިފައި އޮތް ނިޒާމެކެވެ.
ކުޑަކުދިންގެ ޢަދުލުގެ ޤާނޫނުގެ 21 ވަނަ މާއްދާގައި، ކުޑަކުދިން ކުރާ ކުށުގެ މައްސަލަތައް ބެލުމުގެ އިޚްތިސާސް ޖުވެނައިލް ކޯޓަށް އެކަނި ލިބިގެންދާ ގޮތަށް ކަނޑައަޅިގެން ދިޔައިރު، ކުޑަކުދިން މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުމާގުޅޭ މައްސަލަތަކުގެ ޝަރީއަތްތައް ޑްރަގް ކޯޓުގައި ކުރިއަށް ގެންދެވޭނެކަމަށް ބަޔާންކޮށްފައި އޮވެއެވެ.
ކުޑަކުދިންގެ ޢަދުލުގެ ޤާނޫނުގައި، ކުޑަކުދިން ކުރާ ކުށުގެ މައްސަލަތައް ތަޙުޤީޤު ކުރުމުގައާއި، އެފަދަ މައްސަލަތަކުގައި ދަޢުވާކުރުމުގައި ގެންގުޅެންޖެހޭ ޚާއްޞަ އިޖުރާއަތްތަކެއް ބަޔާންކޮށްފައިވެއެވެ. އަދި، ޖިނާއީ ދަޢުވާއެއް އުފުލުމުގެ ބަދަލުގައި ކުއްޖާއާ މެދު ޑައިވަރޝަންގެ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން ފިޔަވަޅު އެޅުމަށް ބާރުއަޅައި، ފަހު ފިޔަވަޅެއްގެ ގޮތުގައި މެނުވީ ކުޑަކުއްޖެއްގެ މައްޗަށް ޖިނާއީ ދަޢުވާއެއް އުފުލައިގެން ނުވާނެކަމަށް ބަޔާންކުރެއެވެ. މި ބައިގައި، މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުމާއި ގެންގުޅުމާއި ޕެޑްލްކުރުމުގެ ކުށުގެ މައްސަލަތައް އިސްތިސްނާކޮށްފައިނުވާތީ، އެ ބާވަތުގެ ކުށްތަކުގެ މައްޗަށްވެސް މި އުސޫލުތައް ހިނގައެވެ.
ޑައިވަރޝަންގެ ނިޒާމަކީ، ކުއްޖާގެ މައްޗަށް ދަޢުވާ ކުރުމުގެ ބަދަލުގައި، ކުއްޖާ ހެޔޮގޮތުގައި އަނބުރާ މުޖުތަމަޢަށް ގެނެވޭނެ ފަދައަކުން ކުއްޖާއާމެދު އިސްލާޙީ ފިޔަވަޅުތައް އެޅޭ ގޮތަށް ފަރުމާކޮށްފައިވާ ނިޒާމެކެވެ. ޑައިވަރޝަން ނިޒާމުގެ ތެރެއިން ކުއްޖާއާމެދު ފިޔަވަޅު އެޅުމަށްޓަކައި ފުރިހަމަވާންޖެހޭ އަސާސީ ޝަރުޠުތަކެއް ހުރެއެވެ. އެގޮތުން ކުށަށް ޢިއުތިރާފްވެ، އިސްލާޙުވެ ހެޔޮގޮތުގައި އަނބުރާ މުޖުތަމަޢަށް އައުމުގެ ވިސްނުން ކުއްޖެއްގެ ހުރިނަމަ، އެކުއްޖާގެ މައްޗަށް ޖިނާއީ ދަޢުވާ އުފުލުމަކާ ނުލައި ޑައިވަރޝަންގެ ފުރުޞަތު ދިނުމަށް ޤާނޫނު ބާރުއަޅައެވެ. ޑްރަގް ކޯޓުގެ އިޚްތިޞާޞް ހިނގާ ބާވަތުގެ މައްސަލަތައް ފެތޭ ހާލަތަކީ މިއީއެވެ. ވީމާ، މިހާ ހިސާބުން އުފެދޭ ސުވާލަކީ އެ ބާވަތުގެ މައްސަލައެއްގައި ޖެހޭނީ ޑައިވަރޝަންގެ ނިޒާމުގެ ދަށުން ކުއްޖާއާމެދު ފިޔަވަޅު އަޅަންތޯ ނުވަތަ ޑްރަގް ކޯޓުގެ ފަރުވާގެ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން އިސްލާޙުވުމަށް ކުއްޖާއަށް ފުރުޞަތެއް ދިނުމަށްޓަކައި މައްސަލަ ޑްރަގް ކޯޓަށް ހުށަހަޅަންތޯ؟
ޑައިވަރޝަންގެ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން ފިޔަވަޅު އަޅާނަމަ، ޑްރަގް ކޯޓަށް މައްސަލަ ހުށަހެޅުމުގެ ބަދަލުގައި، ޑައިވަރޝަން ޕްލޭންގައި ޑްރަގް ރިހެބިލިޓޭޝަން ޕްރޮގްރާމް ފުރިހަމަކުރުމަށް ޝަރުޠުކޮށް ކުއްޖާއާއެކު ޑައިވަރޝަންގެ އެއްބަސްވުމެއް ހެދިދާނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިހެން ޢަމަލުކުރާނަމަ، ކުޑަކުދިންގެ މައްސަލަތަކެއް ޑްރަގް ކޯޓަކަށް ހުށައެއް ނޭޅޭނެއެވެ. ކުޑަކުދިންގެ ޢަދުލުގެ ޤާނޫނުގެ މަޤްޞަދަކީ މިހެން ޢަމަލުކުރުންކަމަށްވާނަމަ، އެ ޤާނޫނުގެ 21 ވަނަ މާއްދާގައި އިޚްތިޞާޞް ކަނޑައެޅިއިރު، ޑްރަގް ކޯޓަށް ހުށަހެޅޭ މައްސަލަތައް އިސްތިސްނާ ކުރުމުގެ ބޭނުމެއް ނެތެވެ. މި މާއްދާގެ ބޭނުމަކީ ޑައިވަރޝަންގެ އެއްބަސްވުމާ ޚިލާފްވެގެން ދަޢުވާކުރާ މައްސަލަތައް ޑްރަގް ކޯޓަށް ހުށަހަޅައިގެން ކުރިއަށް ގެންދިއުން ކަމަށް ބެލެވިދާނެއެވެ. އޭރުންވެސް ދިމާވާ މައްސަލައަކީ، ޑްރަގް ކޯޓުން ދޭ ފަރުވާގެ ފުރުޞަތުގެ ބޭނުން ކުއްޖާ ނުހިފިނަމަ (ފަރުވާއިން ވަކިކުރާނަމަ)، ފުރަތަމަ ޙުކުމް ތަންފީޛުކުރަން އަމުރުކުން ނޫން ގޮތަކަށް އަމުރުކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު މަސްތުވާތަކެއްޗާބެހޭ ޤާނޫނުގެ ދަށުން ޑްރަގް ކޯޓުގެ ޤާޟީއަށް ލިބިގެން ނުދިއުމެވެ.
ޑައިވަރޝަންގެ އެއްބަސްވުމަކާ ޚިލާފުވެގެން ޖުވެނައިލް ކޯޓަށް ހުށަހެޅޭ މައްސަލައެއްގައި، ކުއްޖާގެ މައްޗަށް ކުށް ސާބިތުވާ ހާލަތުގައިވެސް ކުއްޖާ ބަންދުކުރުމުގެ ބަދަލުގައި ކުއްޖާއާމެދު އިތުރު އެތައް ފިޔަވަޅެއް އެތައް ގޮތަކަށް އެޅުމުގެ އިޚްތިޔާރު ޖުވެނައިލް ކޯޓުގެ ޤާޟީއަކަށް ލިބެއެވެ. މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުމުގެ ކުށަށްވުރެ ނިސްބަތުން މާ ބޮޑެތި ކުށްތަކުގައިވެސް މިކަން މިގޮތަށް ކުރެވެއެވެ. ކުއްޖެއްގެ މައްޗަށް ޝަރީޢަތް ކޮށް، ފިޔަވަޅު އެޅޭނެ ގޮތްތައް ޢަދުލުގެ ޤާނޫނުގައި ބަޔާންކުރިއިރު، ޤާނޫނު ފަރުމާ ކުރެވިފައި އޮތީ އެ އިޚްތިޔާރު ޑްރަގް ކޯޓުގެ ޤާޟީންނަށް ލިބިގެންދާ ގޮތަކަށް ނޫނެވެ. ޤާނޫނުގައި ޤާޟީ މާނަކޮށްދީފައި އޮތީ ހަމައެކަނި ޖުވެނައިލް ކޯޓުގެ ޤާޟީންނާއި އިސްތިއުނާފީ ކޯޓުތަކުގެ ފަނޑިޔާރުން ހިމެނޭ ގޮތަށެވެ. ޝަރީޢަތް ހިންގައި ފިޔަވަޅު އެޅޭނެ ގޮތްތައް ބަޔާންކުރާ މާއްދާތަކުގައި އެ ބާރު ލިބިގެންދާ ގޮތަށް އޮތީ "ޤާޟީ" އަށެވެ.
ޑްރަގް ކޯޓުގެ އިޚްތިޞާޞް ހިނގާ މައްސަލަތަކުގައި ޑައިވަރޝަންގެ ފުރުޞަތު ދިނުމަކާ ނުލައި، ފަރުވާގެ ފުރުޞަތު ފަހިކޮށްދިނުމަށްޓަކައި ކުއްޖެއްގެ މައްޗަށް ޑްރަގް ކޯޓަށް މައްސަލަ ހުށަހެޅިއަސް ހަމަ މި މައްސަލަ ދިމާވެއެވެ.
ކުއްޖާގެ މައްޗަށް ފުރަތަމަ ޙުކުމާއި ފަހުގެ ޙުކުމް ކުރާއިރު ކުޑަކުދިންގެ ޢަދުލުގެ ޤާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ޙުކުމްކުރުމުގެ އުސޫލުތަކަށް ރިޢާޔަތްކޮށްދިނުމަށް ޑްރަގް ކޯޓުގައި އެދުނަސް، އެއީ މަސްތުވާތަކެއްޗާބެހޭ ޤާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ޚާއްޞަ އުސޫލެއްގެ ތެރެއިން ކުރެވޭ ޙުކުމަކަށްވާތީ ކުޑަކުދިންގެ ޢަދުލުގެ ޤާނޫނުގައި ބަޔާންކުރާ އުސޫލުތަކާ އެއްގޮތަށް އެ ޙުކުމްކުރެވޭނެ ޤާނޫނީ ހަމައެއް ނެތެވެ.
މަސްތުވާތަކެއްޗާބެހޭ ޤާނޫނުގެ ދަށުން ޑްރަގް ކޯޓުގެ ޚާއްޞަ އިޚްތިޞާޞް ހިނގާ މައްސަލައެއް ޖުވެނައިލް ކޯޓަށް ހުށަހަޅައިގެން ކުރިއަށް ގެންދެވޭނެ ޤާނޫނީ ހަމައެއްވެސް ނެތެވެ. ކުއްޖެއްގެ މައްޗަށް ޝަރީޢަތްކޮށް، ޙުކުމްކުރާނެ ޚާއްޞަ އުސޫލުތަކެއް ކަނޑައަޅާފައިވާ ކުޑަކުދިންގެ ޢަދުލުގެ ޤާނޫނުގައި ބަޔާންކުރާ އުސޫލުތައް، ކުޑަކުދިންގެ މައްސަލަތައް ބެލުމުގެ އިޚްތިޞާޞް ލިބިގެންވާ ހުރިހާ ކޯޓެއްގެ މައްޗަށް ހިނގަންވާނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިކަން ކުރެވެން އޮތީ މަސްތުވާތަކެއްޗާބެހޭ ޤާނޫނާއި ކުޑަކުދިންގެ ޢަދުލުގެ ޤާނޫނުވެސް އިސްލާޙުކޮށްގެންނެވެ.
މިހާރު ޤާނޫނު އޮތް ގޮތުން، އަޅުގަނޑަށް ފެންނަ އެންމެ އެދެވޭ ޙައްލަކީ، ޤާނޫނުތަކަށް އިސްލާޙު ގެނެވެންދެން މި ބާވަތުގެ މައްސަލަތަކުގައި އެންމެ ފުރަތަމަ ޑައިވަރޝަންގެ ފުރުޞަތު ދޭށެވެ. އަދި ޑައިވަރޝަންގެ އެއްބަސްވުމާ ކުއްޖާ ޚިލާފްވެއްޖެނަމަ މައްސަލަ ޑްރަގް ކޯޓަށް ހުށަހަޅައި، ޢާންމު އުޞޫލުން ކުރިއަށްގެންދެވިދާނެކަމަށް ފެނެއެވެ.