ޢުންޞުރުގެ 8 ވަނަ ޢަދަދު

މި އޮފީހުގެ ކުރިއަށްއޮތް ފަސް އަހަރަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ސްޓްރެޓީޖިކް އެކްޝަން ޕްލޭން 6 މާރިޗު 2025 ގައި ވަނީ އިފްތިތާޙްކޮށްފައެވެ. މިކަމަށްޓަކައި މީރުމާގައި ބޭއްވި ޚާއްޞަ ޙަފްލާއަކީ މިއޮފީހަށް ވަރަށް ތާރީޚީ ޙަފްލާއެކެވެ.  މި ޙަފްލާގައި، 7 އޮގަސްޓު 2007 ގައި މި އޮފީސް އުފެދުނު ފަހުން ބޭނުންކުރަމުންއައި ބްރޭންޑިންގ ބަދަލުކޮށް އައު ލޯގޯއަކާއެކު މި އޮފީސް ރީބްރޭންޑް ކޮށްފައިވެއެވެ. ފޮތަކާއި، އިނގިލީގެ ނިޝާނާއި، އިންސާފުގެ ތަރާދު ދައްކުވައިދޭ ލޯގޯ ބަދަލުކޮށް، ދިވެހި އަކުރުގެ ޕ އަދި ޖ އަސްލަކަށް ބަލައިގެން އަލަށް އެކުލަވާލާފައިވާ ލޯގޯއަކީ ދިވެހިވަންތަ ލޯގޯއެކެވެ. މި ލޯގޯ ޑިޒައިންކޮށްފައިވާގޮތުން، ރާއްޖޭގެ އިހުޒަމާނުގެ މިސްކިތްތަކުގައި ހުންނަ ހިރިގަލުގެ ޑިޒައިނާ އެއްގޮތް ސިފަތަކެއް އެކުލެވެއެވެ. އައު ލޯގޯ ފަރުމާކޮށްފައިވަނީ ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްގެ ސީދާ އިރުޝާދުގެ ދަށުން ލޫޕް ކްރާފްޓްގެ ފަރާތުންނެވެ. 

ކޯޓުތަކުން ނިންމާ ނިންމުންތަކުގައި ކަނޑައެޅޭ އުސޫލުތަކަކީ، އެ ނިންމުން ނިންމާ ހިންދުން ފެށިގެން، ހުރިހައި މައްސަލަތަކެއްގައި ވެސް ބޭނުންކުރެވޭނެ އުސޫލުތަކެކެވެ. އަދި މަތީ ކޯޓުން ނިންމާ ނިންމުތަކަކީ، ދަށު ކޯޓުތަކުން ތަބާވުން ލާޒިމު ނިންމުންތަކެއް ވެސް މެއެވެ. ޤަޟިއްޔާތަކުގައި ކޯޓުތަކުން ކަނޑައަޅާ އުސޫލުތަކަކީ، އޭގެ ފަހުން ނިންމާ އެއްގޮތް މައްސަލަތަކުގައި ރިއާޔަތްކުރެވޭނެ އުސޫލުތަކެކެވެ. މިކަން ކުރުމުގައި ތަބާވާންޖެހޭ ހަމަތަކެއް ހުރެއެވެ. ކޯޓުން ކުރިން ނިންމާފައިވާ ހުކުމަށް ރިއާޔަތްކުރުމުގައި ގެންގުޅެންވީ ހަމަތައް އިބްރާހީމް ޢަބްދުއްލަޠީފް ވ. އޯނަސް ޕްރައިވެޓް ލިމިޓެޑް ޤަޟިއްޔާގައި ފަނޑިޔާރު ޑރ. އަޒްމިރާލްދާ ޒާހިރު ބަޔާންކޮށްދެއްވާފައިވެއެވެ. 

ޑިއުޓީ ޕްރޮސިކިއުޝަންއަކީ ޖިނާއީ މައްސަލަތަކުގެ ތަޙުޤީޤު ކުރިއަށްދާ ވަގުތު ތަޙުޤީޤުކުރާ އިންވެސްޓިގޭޓަރުންނާއި ޕްރޮސިކިއުޓަރުން މަޝްވަރާކުރުމަށް ޤާއިމުކޮށްފައިވާ ނިޒާމެކެވެ. މިއީ ތަޙުޤީޤު މަރުޙަލާގެ ބައެކެވެ. ޤާނޫނުއަސާސީގެ 223 ވަނަ މާއްދާގެ (ރ) އާއި، ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްގެ ޤާނޫނު (ޤާނޫނު ނަންބަރު: 2008/9) ގެ 15 ވަނަ މާއްދާގެ (ރ) ގެ ދަށުން "ޖިނާއީ ކުށެއް ކަމަށް ތުހުމަތުކުރެވޭ ޢަމަލުތަކާ ގުޅިގެން ބަލާ ބެލުންތަކާއި ހިންގާ ތަޙުޤީޤުތައް ބަލައި އެ ކަންކަން ހިންގަނީ ޤާނޫނާ އެއްގޮތަށްތޯ ބެލުން" އަކީ ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްގެ މަސްޢޫލިއްޔަތުތަކާއި ބާރުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން، ޖިނާއީ ތަޙުޤީޤުތައް ހިންގަމުންދާ ވަގުތުވެސް ތަޙުޤީޤު ހިނގަމުންދަނީ ޤާނޫނާ އެއްގޮތަށްތޯ ބެލުމަކީ ޕްރޮސިކިއުޓަރ ޖެނެރަލްގެ މަސްޢޫލިއްޔަތުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަމެކެވެ. 

މަސްތުވާތަކެތި ބޭނުންކުރުމާއި ޕެޑްލްކުރުމުގެ މައްސަލަތަކަކީ ކުޑަކުދިންގެ ޢަދުލުގެ ޤާނޫނު ވުޖޫދު ވުމުގެ ކުރިންވެސް، މަސްތުވާތަކެއްޗާބެހޭ ޤާނޫނުގެ ދަށުން ޑްރަގް ކޯޓަށް ހުށަހަޅައިގެން ކުރިއަށް ގެންދާ މައްސަލަތަކެކެވެ. މި ބާވަތުގެ މައްސަލައެއްގެ ތަޙުޤީޤުގައި ކުށަށް އިޢުތިރާފްވެ، މަސްތުވާތަކެއްޗާ ދުރުވުމަށްޓަކައި ފަރުވާ ބޭނުންވާކަމަށް ތަޙުޤީޤު މަރުހަލާގައި ބުނާނަމަ، ފަރުވާ ދިނުމުގެ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން އެމީހާއަށް ފަރުވާގެ ފުރުޞަތު ދީ، ހެޔޮގޮތުގައި އަނބުރާ މުޖުތަމަޢަށް ގެނައުމަށްޓަކައި ޢާންމު ޖިނާއީ މައްސަލަތަކާ ޚިލާފަށް، މަސްތުވާތަކެއްޗާބެހޭ ޤާނޫނުގެ ދަށުން ތަޢާރަފްކޮށްދީފައިވާ ފަރުވާ އެމީހާއަށް ދިނުމަށްޓަކައި މައްސަލަ ހުށަހަޅަނީ ޑްރަގް ކޯޓަށެވެ. އެކޯޓުން ކަނޑައަޅާ ފަރުވާ ޕްރޮގްރާމް ފުރިހަމަނުކޮށްފިނަމަ، ކުށުގެ އަދަބު ތަންފީޛުކުރަން އަންގައެވެ. ފަރުވާ ފުރިހަމަ ކޮށްފިނަމަ އިތުރު ފިޔަވަޅެއް އެޅުމުގެ ބަދަލުގައި އެމީހާ މިނިވަންވެއެވެ. މި ނިޒާމަކީ ކުޑަކުދިން އިސްތިސްނާ ނުވާ ގޮތަށް ހިނގަމުންއައި ނިޒާމެކެވެ. މިއީ ކުޑަ ތަފާތެއް ހުރިނަމަވެސް، ކުޑަކުދިންގެ ޢަދުލުގެ ޤާނޫނުން ތަޢާރަފްކޮށްދީފައިވާ ޑައިވަރޝަންގެ ނިޒާމާ އެއްކަހަލަ ގޮތަކަށް ފަރުމާ ކުރެވިފައި އޮތް ނިޒާމެކެވެ.

ޖިނާއީ މައްސަލައެއްގައި ދަޢުވާ ލިބިގަތުމަށް ނުކުޅެދިގެންވާކަމުގެ ދިފާޢު ދަޢުވާ ލިބޭ މީހާއަށް ނެގިދާނެއެވެ. އެ ޙާލަތުގައި ޖިނާއީ އިޖުރާއަތުގެ ޤާނޫނުގެ 121 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން އޭނާގެ މެޑިކަލް އެގްޒެމިނޭޝަނެއް ހެދުމަށް ކޯޓުން އަމުރުކުރަންޖެހެއެވެ. ޤާނޫނުލްޢުޤޫބާތުގެ 62 ވަނަ މާއްދާއަށް ބަލާއިރު، ދަޢުވާލިބޭ މީހާގެ ކުޅެދުންތެރިކަން ބެލުމުގައި، ހަމައެކަނި އެ މީހާގެ ޖިންސާމާނީ ނުވަތަ ނަފްސާނީ ޙާލަތު ހުރިގޮތްސާފުވެގެން ނުފުދެއެވެ. ނުކުޅެދުންތެރިކަމެއް ހުރިކަމާއި، އޭގެ މިންވަރު ދެނެގަނެވުމަކުން ވެސް ނުފުދެއެވެ.